Meneer Deloitte, wat doet u nu?

Het gaat om zeer grote bedragen aan gemeenschapsgeld binnen een gemeentelijke jaarrekening. In Twenterand is dat circa 80.000.000,= euro. Gigantische bedragen waar we als gemeenteraad direct verantwoordelijk voor zijn, hoewel we van deze 80 miljoen euro slechts van een gedeelte kunnen bepalen waar we dit aan willen uitgeven. Van circa 70 miljoen euro is namelijk wettelijk vastgesteld waar we dit aan dienen uit te geven en kunnen we hier en daar slechts een beetje schuiven. Maar hoe dan ook, bij jaarrekeningen met dit soort bedragen hoort een sluitend protocol aan controlewerkzaamheden. Gedurende het lopende jaar controleert de gemeenteraad de gemeentelijke uitgaven met als basis een begroting. Ook heeft het college een beperkt mandaat om uitgaven op eigen gezag te doen. Uiteindelijk controleert een accountant de door de ambtenaren ter beschikking gestelde stukken en deze stelt vervolgens de jaarrekening op en geeft tevens een accountantsverklaring af. Dat over deze accountantscontrole afspraken zijn vastgelegd is vanzelfsprekend en deze afspraken dienen natuurlijk nagekomen te worden. De afspraken die Twenterand hierover heeft opgesteld en in een contract met de accountant zijn vastgelegd kunt u lezen via deze link.

Aangezien een controle van een jaarrekening van een gemeente, mede gezien de wettelijke taken, heel specialistische kennis vergt, worden deze controles over het algemeen uitgevoerd door één van de vier grote accountantsbureaus die in Nederland werkzaam zijn: EY, Deloitte, KPMG en PwC, de zogenaamde "Big four."  Deze vier kantoren hebben meer dan 90 procent van de markt in het bedrijfsleven in handen en volgens mij zelfs 100% van de gemeentelijke markt. Dat is dus een schoolvoorbeeld van een oligopolie.

Er is een wettelijke regeling dat opdrachtgevers (ook gemeenten)  iedere acht jaar moeten overstappen naar een andere accountant en dat wordt dus voor een gemeente in alle gevallen één van deze vier bureaus. De koek is verdeeld en eens in de acht jaar krijgen deze vier bureaus andere klanten. Een voorgeprogrammeerde oligopolistische stoelendans waarbij geen afvallers zijn. Of dit een gezonde situatie is vraag ik mij af, zeker nadat ik de afgelopen weken werd geconfronteerd met het volgende:

Zoals in de afspraken met onze accountant Deloitte is vastgelegd dienen zij de jaarrekening van een bepaald jaar op 15 mei van het daar op volgende jaar opgesteld te hebben en de bevindingen aan het presidium te presenteren. Het spreekt vanzelf dat de ambtelijke organisatie ruim voor die tijd de benodigde stukken ter beschikking moet stellen. De ambtelijke organisatie heeft zich keurig aan deze opdracht gehouden en de stukken over 2014 waren ruim op tijd ter beschikking van Deloitte.

Het bleef echter stil aan de overkant en een paar weken voor het verstrijken van de deadline van 15 mei 2015 werd er door de gemeente Twenterand maar eens contact gezocht met Deloitte. De uitnodigingen voor deze presentatie moesten namelijk de deur uit en de afstemming over tijd en plaats moest nog plaats vinden. De accountant gaf echter aan dat zij de deadline niet ging halen en interne problemen en ziekten lagen hieraan ten grondslag. Voor het blok gezet kon de gemeente niet anders dan een nieuwe afspraak maken, die enige weken later lag dan 15 mei.

De gemeente ontving echter één  dezer dagen een bericht van Deloitte dat ook deze nieuwe afspraak niet door kon gaan en nu wordt het uiterlijk 13 juli voordat we de jaarrekening over 2014 ontvangen. Een vertraging van bijna twee maanden! Huh?

Dit kan naar mijn mening niet en we worden hier als opdrachtgever onvoldoende serieus genomen. Bij beursgenoteerde bedrijven zou dit nooit gebeuren want dat zouden de aandeelhouders niet pikken. Want uitstel van cijfers geeft onrust en dat heeft weer gevolgen voor de aandelenkoers van het betrokken bedrijf. Maar ook een gemeente zou deze manier van "klantvriendelijkheid" naar mijn mening niet moeten accepteren. Van 15 tot 30 juni 2015  gaan we debatteren en besluiten nemen over de kadernota 2016 en verdere jaren. Hoe kunnen we dit doen zonder dat we de jaarrekening over 2014 definitief hebben vastgesteld en wat houdt dit in voor onze controlerende taak? Ik vraag mij echt af of dit feitelijk wel verantwoord is.?

Ik heb er begrip voor dat er binnen een organisatie iemand ziek kan worden en dat je intern moet gaan schuiven. Zelfs dat dit in een enkel geval tot gevolg kan hebben dat je een afspraak niet precies na kunt komen en er enige dagen vertraging ontstaat. Wel verwacht ik in zo’n geval dat het bureau zelf het initiatief neemt om de klant hiervan in kennis te stellen. Waar ik echter totaal geen begrip voor op kan brengen is dat zo'n initiatief niet wordt genomen en dat gemaakte afspraken tot twee keer toe niet worden nagekomen. Dan heb ik toch sterk het gevoel dat we als gemeente niet serieus genomen worden, kennelijk stelt Deloitte andere prioriteiten als het gaat om het nakomen van afspraken. Je mag van zo’n groot bureau toch verwachten dat men dit soort zaken intern snel op kan lossen? Tot twee keer toe je afspraken niet nakomen is niet te verkopen aan onze aandeelhouders en dat zijn de inwoners van Twenterand.

We kunnen als gemeente hier op dit moment heel weinig tegen doen maar mijn advies is om zo snel mogelijk over te stappen naar een ander accountantsbureau. Dat wordt dan zeer waarschijnlijk en min of meer noodgedwongen wel één van de drie andere bureaus en doen we dus ook  mee aan de eerder genoemde stoelendans. Het voordeel is echter dat we de komende 24 jaar geen accountant hoeven aan te stellen die ons aantoonbaar niet of onvoldoende serieus neemt. We zijn genoodzaakt de andere drie bureaus, tot het tegendeel bewezen is, het voordeel van de twijfel te geven. Laten we hopen dat de grote vier niet allemaal zo denken en handelen en hun klanten waarderen door in ieder geval gewoon gemaakte afspraken na te komen. Dat is toch het minste wat je mag verwachten van gerenommeerde accountantsbureaus met een uurtarief ver boven de Balkenende norm?